چند و چون جایزه ادبی تیرگان

                     چند و چون نخستین جایزه ادبی تیرگان در گفت‌وگو با عباس معروفی

امیرمصدق کاتوزیان، رادیو فردا 

برگزارکنندگان جشنواره تیرگان در تورونتو بر آنند که تابستان امسال در دومین جشنواره این نهاد فرهنگی نخستین دوره مسابقه داستان‌نویسی تیرگان را برگزار کنند. داستان‌هایی با حداکثر ۲۵۰۰ کلمه بدون احتساب عنوان.

عباس معروفی نویسنده در برلن دست‌اندرکار تدارک مقدمات دریافت این داستان‌ها است. عباس معروفی بنیانگذار جایزه قلم زرین گردون بود که در سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ در ایران به قلم‌زنانی چون احمد محمود، اسماعیل فصیح، احمدرضا احمدی، بهرام بیضایی، جعفر شهری، محمد قاضی، غزاله علیزاده، فرخنده آقایی، محمد کشاورز، محمد شریفی، حافظ موسوی، بیژن نجدی و بیژن کلکی و… اعطا شد.

عباس معروفی میهمان پیک فرهنگ این هفته است.

* آقای معروفی، چه شد که بنا شد انجمن تیرگان تورونتو در کانادا جایزه ادبی اهدا کند به نویسندگان ایرانی و فارسی زبان برای اولین بار و اولین سال؟

با مدیر هنری تیرگان خانم ماریای صبای مقدم صحبت کردم و به‌شان پیشنهاد دادم که خب شما که دارید یک چنین فستیوال مهم و خوشنامی را پیش می‌برید، چرا یک جایزه ادبی نمی‌گذارید که هم نگاه و رویکردی باشد به ادبیات داستانی و ادبیات خلاقه، و در ضمن یک بازویی باشد برای شکستن دیوار سانسور؟ و به هر حال یک جوری در فضایی که نویسندگان هیچ رسانه‌ای ندارند و هیچ امکانی برای انعکاس کار‌هایشان ندارند، چرا یک چنین کاری نمی‌کنید؟ 
خیلی سریع آن‌ها هم جواب مثبت دادند و خوشحال شدند و این کار راه افتاد. ما چند ماهی رویش کار می‌کردیم. برنامه‌ریزی، انتخاب داوران، نوع جایزه و نوع کار… و خلاصه برنامه شروع شد و خوشبختانه داستان‌هایی هم آمده و همینجور ما مشغول کار هستیم.

* داوران چه کسانی هستند؟

چهار داور نامدار هستند و خیلی متخصص در رشته‌های خودشان. ولی متأسفانه نمی‌توانیم اسمشان را اعلام کنیم. زمانی که جایزه‌ها مشخص شد به خاطر اینکه داور‌ها به زحمت نیافتند یا راحت‌تر بتوانند کار را داوری کنند، روز مراسم اسم داور‌ها اعلام می‌شود. برای من خیلی اهمیت داشت که داوران را سطح بالا بگیرم و همیشه فکر می‌کنم اعتبار یک جایزه به داوران آن است.

* برندگان جایزه در‌‌ همان تابستان اعلام خواهند شد؟

ژوئن ۲۰۱۱ در‌‌ همان فستیوال تیرگان برندگان اعلام می‌شوند. به این صورت که مرحله اول انتخاب اگر سی، بیست یا چهل داستان مرحله اول گزینش شده باشد که بروند به مرحله نهایی، آن سی چهل داستان قرار شده در نشر گردون آلمان به صورت یک کتاب چاپ شود به عنوان یادگاری از نمونه ادبیات خلاقه معاصر.

* در ایران بنیاد هوشنگ گلشیری از اهدای جایزه پرهیز کرد به این دلیل که کارهایی که چاپ و منتشر شده به گفته هیئت داوران از کیفیتی برخوردار نبوده که به حد نصاب برسد و جایزه بگیرند. شما این مشکل را ندارید؟

من به‌شان حق می‌دهم. یعنی بنیاد گلشیری که چنین چیزی را اعلام کرد، یک جایی به‌شان حق می‌دهم. به خاطر اینکه در زمانی بود که وزارت ارشاد تقریباً  به هیچ کتابی اجازه نمی‌داد. به ندرت، آن هم دست برده شده یعنی مثلاً در کتابی ۱۰ داستان بوده که ۵ داستان حذف شده و کتاب درآمده. یعنی سالی بود که وقتی داستان‌های ادبی منتشر شد مجموعه داستان‌ها کیفیتی نداشت.
ولی ما الان داریم به این صورت اعلام می‌کنیم که بهترین داستا‌‌ن‌هایتان را بفرستید و هیچگونه محدودیت و ممنوعیتی وجود ندارد. بنابراین بحث کیفیت است. یعنی ما به هیچ چیز کاری نداریم چون عامل سانسور در آن نقش ندارد و هیچگونه محدودیتی وجود ندارد. بنابراین خیلی تفاوت دارد. آن سال که جایزه گلشیری اعلام شد طبیعی بود. برای اینکه هیچ کتابی درنیامد.

* از ایران هم کتاب دریافت می‌کنید؟

ما از سراسر جهان یعنی از افغانستان، تاجیکستان، ایران و تمام دنیا. هرکس که به زبان فارسی داستان بنویسد، قدمش روی چشم ماست.

* با معیارهایی که در ایران به کار گرفته می‌شود، آیا فرستادن اثر برای در نظر گرفته شدن در هیئت داوران تیرگان بدون مشکل انجام می‌شود؟

سعی می‌کنیم تا آنجا که می‌توانیم حفاظ ایجاد کنیم. اگر نویسنده‌ای داستانی دارد که با انتشار آن جان نویسنده به خطر بیفتد، یا اذیتش کنند، خب با مشورت خود نویسنده از اسم مستعار استفاده می‌کنیم. به هر حال برای ما جان نویسندگان و زندگیشان در وهله اول است.

* آخرین مهلتی که نویسندگان می‌توانند کتاب‌هایشان را برای این جایزه تیرگان به شما بفرستند، چه زمانی است؟

تا این زمان که در وب سایت تیرگان و وب سایت مربوطه منتشر شده، ۱۵ فوریه ۲۰۱۱ بوده که من همینجا به عنوان دبیر مسابقه جایزه ادبی تیرگان اعلام می‌کنم تا پایان ماه فوریه این مدت را تمدید می‌کنیم.

* شرط خاصی هم هست برای آثاری که دریافت می‌کنید؟

یک نکته اهمیت دارد و آن اینست که داستان‌ها هیچ جا نباید منتشر شده باشد. یعنی داستان‌های منتشر نشده مختص همین جایزه باید فرستاده شود و امیدوارم که نویسندگان ایران یا کسانی که فارسی می‌نویسند در این مسابقه شرکت کنند و سطح آن را بیاورند بالا و به نظام جمهوری اسلامی نشان بدهند که ما توانایی‌های بسیاری داریم.